ς
Από παιδί τον είχα πάντα μπροστά μου, ιδιαίτερα τις μέρες της Ανάστασης. Ήταν από τα πιο μισητά πρόσωπα του Μεγαλοβδόμαδου. Τον έβλεπα κρεμασμένο, δηλαδή το ομοίωμά του, στο προαύλιο της εκκλησίας, ενώ μέσα, στο εσωτερικό της, επί του Σταυρού, μαρτυρούσε το θύμα της προδοσίας του. Το βράδυ του Πάσχα, μαζί με τα βαρελότα, τις εκρήξεις χαράς για την Ανάσταση του Χριστού, εν μέσω παιδικών αλαλαγμών, παραδιδόταν στην πυρά το ομοίωμά του. Αργότερα, σε όλη την παιδική διαδρομή μας, στα παιχνίδια και στα «μυστικά» μας, μία ήταν η αρά σε όποιον τα πρόδιδε στην αντίπαλη παρέα : «Αχ βρε Ιούδα!». Δεν το κρύβω, με προβλημάτιζαν πάντα οι αμφισβητούμενες προσωπικότητες της ιστορίας, ανάμεσά τους και του Ιούδα. Τελικά ποιος ήταν ο Ιούδας; Βέβαια υπάρχει η επίσημη και έγκυρη πηγή των Ευαγγελίων, αλλά κατά καιρούς έχουν δημοσιευτεί πολλά και διάφορα για την προσωπικότητα του.
«Και Ιούδαν Ισκαριώτην ος και παρέδωκεν αυτόν…», τελειώνει τη λίστα των 12 Αποστόλων ο Ευαγγελιστής Μάρκος. Είναι η πρώτη αναφορά στον Ιούδα και τον σφραγίζει ανεξίτηλα. Καθώς οι χριστιανικοί αιώνες κυλούσαν ο ένας μετά τον άλλο και οι μεγάλοι ζωγράφοι της Αναγέννησης αποθανάτιζαν στους πίνακές τους το «προδοτικό φιλί», ο Ιούδας θα έμενε στην Ιστορία ως το συνώνυμο της προδοσίας, ο βασιλιάς της απιστίας.
Ο Ιούδας ήταν ο ταμίας των Αποστόλων, αν και φυσιολογικά ο ρόλος αυτός θα έπρεπε να ανατεθεί στο Ματθαίο, τον πρώην φοροεισπράκτορα. Ο Ιούδας παραπονέθηκε, όταν η Μαρία, η αδελφή της Μάρθας, άλειψε τα πόδια του Ιησού με «λίτραν μύρου νάρδου πιστικής πολυτίμου», λέγοντας ότι θα ήταν καλύτερα να πουληθεί το πολύτιμο μύρο και να δοθούν τα χρήματα στους φτωχούς. Η απάντηση του Ιησού ήταν άμεση : «Τους πτωχούς γαρ πάντοτε έχετε μεθ’ εαυτών, εμέ δε ου πάντοτε έχετε». Είχε κάποιου είδους κοινωνική ευαισθησία ο Ιούδας; Ήταν, πράγματι, υπέρμαχος αυτού που αποκαλούμε σήμερα «κοινωνική δικαιοσύνη»; Στην απορία αυτή η απάντηση του Ευαγγελιστή Ιωάννη είναι κάθετη : «είπε δε τούτο ουχ ότι περί των πτωχών έμελεν αυτώ, αλλ’ ότι κλέπτης ην, και το γλωσσόκομον είχε και τα βαλλόμενα εβάσταζεν». Δεν αρκεί, άρα, ότι ο Ιούδας ήταν προδότης, ήταν επί πλέον κλέπτης, παλιάνθρωπος. Ο ίδιος ο Ιωάννης μάς γνωρίζει ότι ο Ιησούς ήξερε ποιος είναι ο Ιούδας, όταν τον επέλεξε ως ένα εκ των Αποστόλων: «Έλεγε δε τον Ιούδα Σίμωνος Ισκαριώτην. Ούτος γαρ έμελλε παραδιδόναι αυτόν, εις ων εκ των δώδεκα». Επειδή τα Ευαγγέλια επιμένουν ότι ο Χριστός γνώριζε πως ένας εκ των Αποστόλων θα τον πρόδιδε, «ίνα πληρωθούν οι γραφές», τότε ο Ιούδας, ο άνθρωπος ο οποίος εκλήθη από τη μοίρα να παίξει αυτό το ρόλο, φαίνεται να είναι μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα.
Ένας από τους ερευνητές, ο Καναδός καθηγητής Κλέισεν, θεωρεί ότι ο Ιούδας ήταν μάλλον ένας πληροφοριοδότης, παρά προδότης. Δεν είχε καταλάβει πως οι εβραίοι αρχιερείς, τους οποίους οδήγησε στον κήπο της Γεθσημανής, θα παρέδιδαν με τη σειρά τους τον Ιησού στους Ρωμαίους, για να δικαστεί και να σταυρωθεί. Άλλωστε, ο Ματθαίος μάς πληροφορεί ότι μόλις ο Ιούδας αντελήφθη την πορεία που έπαιρναν τα πράγματα, την οποία μάλλον δεν περίμενε, επέστρεψε τα περίφημα «τριάκοντα αργύρια», τα οποία είχε λάβει ως αμοιβή και ακολούθως αυτοκτόνησε. Κατά τον Κλέισεν, η δαιμονοποίηση του Ιούδα οφείλεται και σε μια άλλη σημαντική ιστορική εξέλιξη. Με το πέρασμα των αιώνων η Ρώμη έγινε το κέντρο του Χριστιανικού Καθολικισμού και, προφανώς, ενοχλούσε η καθοριστική συμμετοχή των Ρωμαίων στην θανάτωση του Ιησού. Ήταν ένα αναμφισβήτητο ιστορικό γεγονός, το οποίο καλό θα ήταν να ξεθωριάσει. Όπως και έγινε. Έτσι, παρέμεινε ισχυρή μόνο η συμμετοχή των Εβραίων. Και ο Ιούδας ήταν Εβραίος.
Πάντως, σε παλαιότερη έρευνα που διεξήχθη στη Βρετανία, μόλις το 48% των ερωτηθέντων γνώριζε ότι το Πάσχα γιορτάζεται η Ανάσταση του Χριστού. Από αυτούς, όμως, το 40% ήξερε ότι ο Ιούδας αντιπροσώπευε τον ορισμό του προδότη.