1821-2021. Ένας σύντομος απολογισμός
Του Παναγιώτη Γιαμαίου, συντ/χου εκπαιδευτικού
Αν κάνουμε ως Έλληνες έναν απολογισμό, τίμιο και ειλικρινή, γι΄αυτά που πετύχαμε ως λαός, ως έθνος, από την 25η Μαρτίου του 1821 μέχρι σήμερα, θα μιλήσουμε, οπωσδήποτε, για πολλά θαύματα, μικρά και μεγάλα. Κάνοντας μια ιστορική αναδρομή στη ζωή των διάσπαρτων χριστιανικών, ελληνικών πληθυσμών μέσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία κατά την έναρξη της Ελληνικής Επαναστάσεως και, κυρίως, στην κατάσταση και στην εικόνα που αντίκρισε ο πρώτος κυβερνήτης Ιωάννης Καποδίστριας τον Ιανουάριο του 1828, όταν έφθασε στο Ναύπλιο κι ανέλαβε τα καθήκοντά του, προκειμένου να ανορθώσει την καθημαγμένη τότε μικρή ελληνική επικράτεια, και δούμε ταυτόχρονα και την Ελλάδα του 2021, θα διαπιστώσουμε ότι στο χρόνο που μεσολάβησε τα επιτεύγματά μας είναι απείρως περισσότερα των αποτυχιών.
Η χώρα τριπλασιάστηκε εδαφικά και παραλίγο να πενταπλασιαστεί, 100 χρόνια ακριβώς μετά την Επανάσταση, το 1921, αν διέθετε συνετή και υπεύθυνη πολιτική και στρατιωτική ηγεσία. Αντ΄ αυτού βίωσε μια τεράστια συμφορά, μια ανείπωτη τραγωδία, τη Μικρασιατική Καταστροφή. Διήγε περιόδους ανεπανάληπτης εθνικής ανάτασης. Βαλκανικοί πόλεμοι, Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, Β΄ Παγκόσμιος πόλεμος. Τραυματίστηκε από έναν ανεπιτυχή πόλεμο με τους Τούρκους, το 1897, πληγώθηκε από έναν αιματηρό κι αδελφοκτόνο εμφύλιο (1946-1949). Δοκιμάστηκε από μια 7/χρονη δικτατορία, που άφησε μια τεράστια ανοιχτή και χρονίζουσα πληγή. Την κατάληψη της Βόρειας Κύπρου από τους Τούρκους.
Έκανε άλματα στα γράμματα, στις επιστήμες, στις τέχνες, στον πολιτισμό, στην οικονομία, στην ανάπτυξη, ακόμη και στον αθλητισμό. Γέννησε προσωπικότητες που εντάσσονται στο παραπάνω πολύπτυχο φάσμα, τέτοιου βεληνεκούς, που γίνανε γνωστές και σεβαστές σ΄ όλη την ανθρωπότητα.
Το πολίτευμά μας, παρά τα κατά καιρούς ελλείμματά του, δεν παύει να δίνει καρπούς, ιδίως τα τελευταία πενήντα χρόνια. Η Δημοκρατία μας, η αντιπροσωπευτική δημοκρατία, που εμείς ως Έλληνες εγκαθιδρύσαμε, έχει οπωσδήποτε αδυναμίες, κενά και πολλές στρεβλώσεις. Είναι ένα ανθρώπινο κατασκεύασμα στη σύλληψη και στην εφαρμογή του. Δεν είναι κάτι θεόπνευστο, κάτι υπερκόσμιο. Ασφαλώς, για την ποιότητα αυτής της Δημοκρατίας όλοι έχουμε ευθύνη. Τίποτα δεν είναι δεδομένο, αυτονόητο, μόνιμο. Όλα εξαρτώνται από την ωριμότητα και την ευθύνη όλων μας, κυβερνώντων και κυβερνωμένων. Χρειάζεται εγρήγορση, συμμετοχή, λογική και κριτικό πνεύμα.
Ως τεράστιο επίτευγμα των ημερών μας, μετά τα διακόσια αυτά χρόνια που κύλησαν, θεωρώ την εκτίναξη της θέσης της Ελληνίδας γυναίκας στη σύγχρονη ελληνική κοινωνία. Και μην πει κανείς ότι είναι κάτι φυσικό κι αναμενόμενο. Στερεότυπα αιώνων δεν αλλάζουν εύκολα, όπως μας διδάσκει η ιστορία. Προ ολίγων μηνών, ο γείτονας ηγέτης στρογγυλοκάθισε στο χρυσό θρόνο του, προσφέροντας κάθισμα στον άνδρα Ευρωπαίο αξιωματούχο φιλοξενούμενό του, αφήνοντας τη γυναίκα, Ευρωπαία αξιωματούχο, επίσης, να ξεροσταλιάζει όρθια, αμήχανη και προβληματισμένη, επειδή είναι γυναίκα!
Και παραπέρα, σήμερα, εν έτει 2021, στο πολύπαθο Αφγανιστάν, η γυναίκα υποφέρει, η γυναίκα ασφυκτιά, μαστιγώνεται, λιθοβολείται, εκτελείται με συνοπτικές διαδικασίες, γιατί είναι γυναίκα και γιατί η «Σαρία», το ιερό βιβλίο της μουσουλμανικής αυτής χώρας, δεν εγκρίνει στη γυναίκα ακόμη και στοιχειώδεις ελευθερίες, όπως είναι αυτές παγιωμένες, αιώνες τώρα, στον δυτικό κόσμο.
Με την αφορμή αυτού του τριήμερου εορτασμού στο νησί μας και την παρουσία της Προέδρου της Δημοκρατίας, ας σκεφτούμε κι ας αναλογιστούμε τούτο: Εμείς, σήμερα, οι Έλληνες του 2021, στο ύπατο αξίωμα της πολιτείας μας αναδείξαμε γυναίκα, και μάλιστα με πολύ μεγάλη κοινοβουλευτική πλειοψηφία. Εκλέξαμε εμμέσως Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας την κ. Κατερίνα Σακελλαροπούλου. Η συντριπτική αυτή ομοφωνία σ΄αυτήν την κορυφαία πολιτειακή διαδικασία σημαίνει πολλά. Σημαίνει συνειδητές διεργασίες πολιτικής ωρίμανσης, σημαίνει πολιτικό θάρρος, σημαίνει, εντέλει, καλά εδραιωμένη, μη φοβική δημοκρατία. Κι επαναλαμβάνω. Αυτό είναι ένα τεράστιο πολιτικό άλμα. Είναι σταθμός στην κοινοβουλευτική μας ιστορία.
Δε θα μπορούσα, μιλώντας γι΄αυτή τη γυναικεία δίκαιη αναρρίχηση στο υψηλότερο δημόσιο αξίωμα, να μην αναφερθώ στη δεύτερη γνώριμη γυναικεία παρουσία στο νησί μας, που κλήθηκε από το Αναγνωστήριό μας να συμμετάσχει στην κορύφωση των εκδηλώσεων. Εννοώ, φυσικά, την καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Αθηνών, ιστορικό, κ. Μαρία Ευθυμίου. Μια κορυφαία πανεπιστημιακή Δασκάλα, που καθηλώνει με την κατάρτισή της, το διδακτικό της ταλέντο και την πηγαία ευγένειά της τα ακροατήρια-φοιτητές και πολίτες- μέσα κι έξω από τη χώρα. Μια γυναίκα στολίδι της πανεπιστημιακής κοινότητας και κεφάλαιο για την Ελλάδα.
Και για να μην παρεξηγηθώ, οφείλω να αναγνωρίσω ότι, και στις μέρες μας, στην Ελλάδα του 2021, πολλές ακόμη γυναίκες υφίστανται βία –λεκτική ή σωματική- από το άλλο φύλο κι άλλες πέφτουν θύματα αποτρόπαιων εγκλημάτων που σοκάρουν το πανελλήνιο. Τα ζούμε δυστυχώς κι αυτά. Είναι τεράστια κοινωνικά προβλήματα, που, οπωσδήποτε, έχουν πολλές γενεσιουργές αιτίες, τις οποίες μια υπεύθυνη, αλληλέγγυα και προνοητική πολιτεία πρέπει να ελαχιστοποιεί.
Κι επειδή με τις προηγούμενες αναφορές μου ανέδειξα τα αποτελέσματα του φεμινισμού στη χώρα μας, παραδεχόμενος, συνάμα, ότι υπάρχει ακόμη ένα σημαντικό ποσοστό του γυναικείου πληθυσμού που κακοποιείται, επιθυμώ να κλείσω με αναφορά σε μια δικιά μας, Καλυμνιά, πρωτοπόρα σ΄όλη την επικράτεια, η οποία είναι η πρώτη Ελληνίδα που φοίτησε σε Πανεπιστήμιο, τον 19ο αιώνα, και έλαβε πτυχίο πανεπιστημίου. Πρόκειται για τη Σεβαστή Καλλισπέρη (1858-1953), λογία του 19ου και 20ού αιώνα.
Η Σεβαστή Καλλισπέρη, κόρη του Καλύμνιου αγωνιστή του 1821 Νικολάου Καλλισπέρη, ζήτησε το 1885 να εγγραφεί και να φοιτήσει στο Εθνικό Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο και δεν έγινε δεκτή. Γι΄αυτό ξενιτεύτηκε και φοίτησε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου της Σορβόνης. Έλαβε το πτυχίο της το 1891. Μετανάστευσε στην Αμερική, όπου διεύρυνε τις σπουδές της και εργάστηκε, παράλληλα, στο εκπαιδευτικό σύστημα των ΗΠΑ. Επέστρεψε στη χώρα μας και διορίστηκε επόπτρια των Δημοτικών Σχολείων. Εισήγαγε πολλές καινοτομίες στην ελληνική εκπαίδευση, που ωφέλησαν ευεργετικά την ανάπτυξη των Ελληνοπαίδων. Εισήγαγε τις σχολικές ποδιές και τη σηροτροφία στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. (Η δεύτερη Ελληνίδα γράφτηκε σε Πανεπιστήμιο το 1890).
Ας μη μεμψιμοιρούμε, λοιπόν, για την πορεία μας αυτή. Πολλά έχουμε πετύχει ως λαός. Έχουμε δυνατότητες να συντονίσουμε τον βηματισμό μας με άλλους προοδευμένους λαούς της οικουμένης. Διαθέτουμε πολλά συγκριτικά πλεονεκτήματα Χρειάζεται η συνετή αξιοποίησή τους και η αποφυγή μεγάλων λαθών, όπως αυτών του παρελθόντος. Κι επειδή ως χώρα αποτελούμε το φιλέτο της Ευρώπης, για ευνόητους λόγους, χρειαζόμαστε ισχυρές Ένοπλες Δυνάμεις, αποτελεσματικές συμμαχίες και διαρκή ομοψυχία, για να χαιρόμαστε το ύψιστο αγαθό που μας κληροδότησαν οι αγωνιστές του 1821 με το αίμα τους. Την ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ μας.
Κάλυμνος, 30 Αυγούστου 2021
