Στην Αμμάρα λοιπόν εκεί στην Παναγιά την Ψηλιανή (Κυψελιανή) στον τεράστιο αυτό χώρο των παιδικών μας χρόνων είναι οικοδομημένο σήμερα το εγκατελειμένο Γυμνάσιο - Λύκειο της Ψηλιανής.
Πολύ πρίν στα χρόνια τα δικά μου περίπου στο τέλος της δεκαετίας του 70 δεν υπήρχε τίποτε εκεί (βλέπε φωτ.) ήταν ένας τεράστιος επίπεδος χώρος με μικρή ανωφέρεια περίπου 20% που κατέληγε στο Βορειοανατολικό τμήμα της, στην Παναγιά την Ψηλιανή, με 3 μονοπάτια, γεμάτος φαρμακιές και ασποίλους με πάντα παρών το Τράο του Πουλλά μαζί με μερικές κατσίκες διάσπαρτα παλουκκωμένες με κρικέλες που τις έφερναν στην εποχή τους οι νοικοκυρές για να τις διασταυρώσουν με τον Διάσημο και Φοβερό τράο της Αμμάρας .
Τα 3 μονοπάτια που σας ανέφερα πιο πάνω ξεκινούσαν το ένα Νοτιοδυτικά απο το σπίτι του Γαλιμιτάκη που οδηγουσε προς την Αμμάρα, το άλλο Ανατολικά απο το σπίτι του Γιώργου του Λουμπουναριού και του Γκιννή προς αμμάρα και το τρίτο ΒΔ απο του Λάμπου επίσης προς αμμάρα, και τα τρία μονοπάτια διασταυρώνονταν στο κέντρο της Αμμάρας που οδηγουσε στην Παναγιά την Ψηλιαννη.
Αρκετές φορές με το κλείσιμο των σχολείων όλο και κανένα βιβλίο ξέφευγε προς την ψηλιανή και σχίζοντας σελίδες τυλίγαμε μέσα μικρές αλαφρόπετρες που αφθονούσαν εκεί και που ενίοτε ο τράος καταβρόχθιζε με θαυμαστή βουλιμία θέλοντας να πιστεύει απο τις μεγάλες πείνες που είχε, πως γεύεται κραμπολαχανίες και μαρουλόφυλλα.
Δεν ήταν ο Τράος παίξε γέλασε... ήτο ηγετική μορφή στην Αμμάρα και ενέπνεε φόβο τρελό στο κοπελομάντρι, μα και σε πιο μεγάλους, απαιτούσε σεβασμό το ζωντανό και ειδικά στον κυρίαρχο χώρο του, αυτόν της Αμάρας, όμως θες λίγο τα περιοδικά Μπλέκ, Ρίγκο και τα σχετικά αναγνώσματα της εποχής, από του Μακαρούνα, λιγο ο κινηματογράφος με τα καουμπόικα, Ταρζάν, και Ζορό, αγκαλιά με την έμφυτη ροπή μας σαν παιδιά επιδρούσαν στο να ταυτιζόμαστε με τους παραπάνω κεντρικούς ήρωες, και μας έδινε κουράγιο και ψυχικό σθένος στο να αποδομήσουμε την φήμη και την φοβερή μορφή του Τράου έστω και για λίγο τόσο όσο για να μπορέσουμε να αναμετρηθούμε μαζί του, όμως και πάλι, η ψυχή μας τόξερε...
Και μόνο στο άκουσμα της είδησης πως
Ο Τράος ήλυσε...
εδημιουργείτο πανικός Μέγας, απο την πλατεία της Αναστάσεως έως και την πλατεία του Αγίου Μάμμαντος, μα και στο κοπελομάντρι, γι αυτό και εστέλνετο αντιπρόσωπος μας στην Αμμάρα να ελέγξη μετά φοβου Θεού, το πως και τι...
Βλέπετε η Αμμάρα ήταν ο μονος κοντινός δίαυλος για το βουνο, και βάση για τις εξορμήσεις μας, εξάλλου τη θεωρούσαμε άντρο μας και φυσικά την ειχαμε χρεωμένη με 108
Ιδού λοιπόν η γή της Αμμάρας πεδίον δόξης Λαμπρό των παιδικών μας χρόνων.
Αφού λοιπόν φροντίζαμε για την επιμελή σίτιση του τράου με μικρές αλαφρόπετρες σε σελίδες σχολικών βιβλίων όπως προείπα ξεκινούσε το μπατιρδί.
Ξεκινούσε με διλημματικές ερωτήσεις και προτροπές ανάμεσά μας για το ποιός θα λύσει σήμερα τον Τράο μια κουβέντα εξόχως σοβαρή που διαρκούσε αρκετή ώρα μιας και μετά το πέρας της συγκεκριμένης συνεδρίας θα κρινόταν και η πιθανή σωματική αρτιμέλεια των συνέδρων ως υποψηφίων αφού ήταν γνωστό πως η ολομέλεια γνώριζε πως οι προτεινόμενοι είχαν αναστολές, ενίοτε και ενστάσεις για την υποψηφιότητά τους, διότι ψυχανεμίζονταν τα αποτελέσματα, καθώς ένα πράγμα ήταν για όλους βέβαιο... Ο Τράοςτου Πουλλα ήτο ακμαιότατος! Δεν γνώριζε ούτε Γαλλικά μα ούτε και πιάνο και φυσικά δεν είχε ούτε Ενδοιασμούς μα ούτε και Αναστολές, πόσο μάλλον συμπάθειες και τρόπους...
Κουτουλούσε με ορμή τα πάντα! τοίχους, κουμούλες, τενετσέδες, μπαιζάνους, ποδήλατα, καγκελόπορτες, τα πάντα!, και φυσικά το να τον αντιμετωπίσει κανείς στο ανοιχτό πεδίο της Αμμάρας ισοδυναμούσε με πράξη τουλάχιστον "ηρωική" η οποία βεβαίως - Βεβαίως αναγνωριζόταν και τιμώνταν καθολικά απο το κοπελομάντρι στις διηγήσεις των κατορθωμάτων του τις επόμενες μέρες...
Ξεχωριστή στιγμή και τιμή λοιπόν ήταν το λύσιμο του τράου... ολόκληρη επιχείρηση και Ιεροτελεστία, συνήθως γινοταν απογευματινές ωρες λιγο πριν βασιλέψει ο ηλιος, με προτεινόμενο τον το Νίοτη τον Μούγκρο, τον Μιχάλη τον Μαλιά ή καποιον απο εμάς, που με απόλυτα υπουλο τρόπο και μετά φόβου Θεού, και δέος... πλησίαζε τον τράο για να τραβήξει απότομα την κρικέλα του και να τον λύσει...κάνωντας συγκεκριμένους παρακαλώ μορφασμούς, όχι ότι κι ότι, ώστε ο τραος να εξαγριωθεί να αφηνιάσει,
για να ξεκινησει το κακό...
Τόξερε!!! και μας περίμενε να μας σερβίρει κουτουλιές,το ζωντανό, ήξερε κατα βάση τα σχέδια μας και μας περίμενε, πως και πώς για να βγάλει το άχτι του, και φυσικά μετά την βιάιη και εξτρεμιστική αποκολληση της κρικέλας απο το χώμα τα ρουθούνια του τράου βγάζαν Φωτιές! και πύρινη λάβα, εμείς όπου κόψει ήκοψε...
Και τότε ο Φίλιας ο Κουρεμέτης με τον Μένιο τον αδερφό του, Ο Γιωργος με τον Νικολα και τον Μανωλη τον Λάμπο, Ο Μιχάλης ο Γαλιμιτάκης, εγώ με τον + Παύλο και το Θέμελη τον Μαγκούλια, και απο κοντά και ο Παντελής ο Βαίτθης να κυνηγάμε τα καντούνια και τις κουμούλες της αμμαάρας με την ψυχή στο στόμα για να σωθούμε από το μένος του τράου καθώς το σχοινί με την κρικέλα αίολο και ακυβέρνητο παράδερνε άλοτε στον αέρα και άλοτε στη γη και όποιον πάρει ο χάρος, αξέχαστες κουτουλιές ποδοπατήματα κλαμούρια και θρήνοι μα και αφροί απο τα ρουθούνια και το στόμα του τράου... ο καθένας προσπαθούσε να σωσει τον εαυτό του, την ώρα που ο τράος ζούσε το όνειρο...
Συνήθως το σενάριο προέβλεπε άμεση ενημέρωση του Πουλλά με Ιαχές από τις γυναίκες των γειτονικών σπιτιών (δαιμόνοι, τώρα θα σας διορτώσει ο Πουλλάς) όπερ και εγένετο πάντα, ώστε να επαναφέρει ο άνθρωπος ειρήνη και τάξη στη μαρτυρική γή της Αμμάρας με την ευτυχή κατάληξη στο να οδηγείται σιδεροδέσμιος απο τα σβέρκα ο Τράος με καβιτσίσματα και αναθεματιλίκια, και να ξαναπαλουκώνετε απο τον Πουλλά στην αρχική του Θέση, αφου βέβαια είχαμε φροντίσει να εξαφανιστούμε απο προσώπου γης γιατί και μόνο στην ιδέα πως ο Πουλλάς απο στιγμή σε στιγμή θα κατεύθανε, δημιουργούσε έταιρο πανικό, ίσης αξίας με το λύσιμο του Τράου...
Με γέλια μα και με κλάματα και με την ψυχή στο στόμα κατηφορίζαμε στην γειτονιά για να συνεχίσουμε εκεί το παιχνιδι με χέρια και πόδια γδαρμένα ελαφρώς πρησμένα και μισοματωμένα απο την αρένα και τα κουτουλίδια του τράου στην "μαρτυρική" γη της Αμμαάρας.
Στις παραπάνω επιδρομές κατα καιρούς συμμετείχαν ως ενεργά μέλη ή και απλοι παρατηρητές ανεβασμένοι σε περιμετρικές αμπασσές της Αμμάρας δια τον φοβο των Ιουδαίων φυσικά και οι παρακάτω +Εμμανουήλ Ζαρούφης + Θρασύβουλος Φωκάς, + Παναγιώτης Μαυρουδής, +Αποστόλης Μαυρουδής, Γιώργος Γλυνάτσης, Κώστας Ξυλουράς, το Καννί και μεταγραφή απο Βασιλικά ο Μιχάλης ο Μπιλλήρης, το Ζανό, κ.α.
 

Εμμανουήλ Γεωργίου Ψαράς