Τη φαντασία αλλά και τον πανικό φαίνεται να έχει πυροδοτήσει το γεγονός ότι ο κοροναϊός που έχει προκαλέσει το θάνατο σε δεκάδες ανθρώπους προήλθε από τις νυχτερίδες στην Κίνα. Ο κ. Δημήτρης Παρασκευής* πρώτος συγγραφέας (επικεφαλής) της ελληνικής μελέτης που προχώρησε στη γενετική ανάλυση του νέου ιού, εξηγεί στο Νews 24/7 την επικινδυνότητα από τη μόλυνση, το ότι δεν είναι καθόλου περίεργο το γεγονός ότι ο ιός μπορεί να προήλθε από νυχτερίδες και ότι τα αυστηρά μέτρα θωράκισης θα είναι αποτελεσματικά στην αναχαίτισή του.
Αναφορικά με τα αποτελέσματα της μελέτης, βρέθηκε ότι το γενετικό υλικό του ιού που προσβάλλει τους ανθρώπους παρουσιάζει μεγάλη γενετική ομολογία με το γενετικό υλικό του ιού το οποίο απομονώθηκε σε νυχτερίδες. Αυτό μεταφράζεται στο ότι η πιθανή πηγή προέλευσης του ιού που προσβάλλει του ανθρώπους είναι ο αντίστοιχος ιός των νυχτερίδων. Από μια άλλη σκοπιά έχουμε πλέον πολύ ισχυρές ενδείξεις ότι άλλα ζώα, ερπετά ή έντομα δεν αποτελούν πηγή της μετάδοσης.
«Το επίπεδο της τεκμηρίωσης είναι πολύ υψηλό λόγω του τρόπου που έχει γίνει η ανάλυση. Βασίζεται σε συγκρίσεις του γενετικού υλικού οι οποίες δεν αφήνουν περιθώρια αμφισβήτησης των αποτελεσμάτων. Η πιο πιθανή πηγή μετάδοσης είναι η νυχτερίδα», αναφέρει ο καθηγητής. Η έκθεση ενός ανθρώπου στον ιό λοιπόν θα μπορούσε να γίνει κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες όπως για παράδειγμα κάποιος να αγγίξει μια επιφάνεια με σταγονίδια από μια νυχτερίδα που έφερε τον ιό.
Ο κ. Παρασκευής εξηγεί πως «οι ιοί, οι μικροοργανισμοί, υπάρχουν σε εκατομμύρια διαφορετικά ήδη στο ζωικό βασίλειο, εκατομμύρια έτη που υπάρχει ο κόσμος, τα ζώα τα φυτά. Επειδή ο άνθρωπος ζει στο φυσικό περιβάλλον και αλληλοεπιδρά είτε με τα ζώα είτε με τα φυτά είναι λογικό να έχουμε μεταδόσεις αυτών των παθογόνων οργανισμών από τα ζώα στους ανθρώπους. Και εάν ένας τέτοιος ιός μπορεί να μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο τότε μπορεί να προκαλέσει μια επιδημία όπως το παράδειγμα του κορονοϊού. Αντίστοιχο παράδειγμα είναι αυτό του 2003 με το νέο SARS, ή περίπου 10 χρόνια μετά με το MERS από τις καμήλες. Άλλο παράδειγμα είναι η γρίπη των πτηνών. Είναι δηλαδή ιοί που είναι πολύ συχνοί στα ζώα και που μπορούν να μεταδοθούν και στους ανθρώπους αν υπάρχουν οι συνθήκες εκείνες. Σε πολλές περιπτώσεις οι ιοί δεν έχουν επιπτώσεις στα ζώα».
Ο κορονοϊός είναι συχνός στις νυχτερίδες και δεν είναι κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά δηλαδή η μετάδοση στον άνθρωπο. Είναι κάτι που συμβαίνει αρκετά συχνά. Οι ιοί γενικά μεταλλάσσονται δηλαδή αλλάζουν το γενετικό τους υλικό. Είτε οι ιοί που μολύνουν τον άνθρωπο είτε τα ζώα. Είναι μια φυσική διαδικασία και σχετίζεται με τον τρόπο που πολλαπλασιάζονται. Επίσης το τι είναι αυτό που κάνει έναν ιό να προσβάλλει τον άνθρωπο, έγκειται στην πολύπλοκη αλληλεπίδραση ανθρώπου - ζώου . Αν ένας ιός έχει τα χαρακτηριστικά εκείνα που να του δίνουν τη δυνατότητα, μπορεί να πολλαπλασιαστεί στον ανθρώπινο οργανισμό. Και αυτά τα χαρακτηριστικά είναι αρκετά.
«Όλα τα παθογόνα δεν μπορούν να μολύνουν ή να πολλαπλασιαστούν στον άνθρωπο γιατί για παράδειγμα δεν παρουσιάζουν τη χημική συγγένεια με τα κύτταρα - στόχους ή λόγω του ότι έχουν προσαρμοστεί σε ένα αρκετά διαφορετικό είδος, καθώς τα ζώα παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές με τον άνθρωπο. Επίσης μπορεί οι ιοί να μην μπορούν εύκολα να προσαρμοστούν καθώς δεν παρουσιάζουν μεγάλη συγγένεια με τους βιολογικούς μηχανισμούς των ανθρώπων και συνεπώς δύσκολα θα τον προσβάλλουν», συνεχίζει ο κ. Παρασκευής.
«Θα λέγαμε λοιπόν ότι έτυχε ο συγκεκριμένος ιός να μπορεί να μεταδοθεί σε ανθρώπους και επίσης έτυχε αυτός ο ιός να μπορεί να μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο και να προκαλεί αυτή την επιδημία. Ο άνθρωπος εκτίθεται σε πολύ περισσότερα παθογόνα αλλά αυτά που τυγχάνει να μπορούν να τον προσβάλλουν είναι ένα μικρό ποσοστό».
Αναφορικά με τα αποτελέσματα της μελέτης, βρέθηκε ότι το γενετικό υλικό του ιού που προσβάλλει τους ανθρώπους παρουσιάζει μεγάλη γενετική ομολογία με το γενετικό υλικό του ιού το οποίο απομονώθηκε σε νυχτερίδες. Αυτό μεταφράζεται στο ότι η πιθανή πηγή προέλευσης του ιού που προσβάλλει του ανθρώπους είναι ο αντίστοιχος ιός των νυχτερίδων. Από μια άλλη σκοπιά έχουμε πλέον πολύ ισχυρές ενδείξεις ότι άλλα ζώα, ερπετά ή έντομα δεν αποτελούν πηγή της μετάδοσης.
«Το επίπεδο της τεκμηρίωσης είναι πολύ υψηλό λόγω του τρόπου που έχει γίνει η ανάλυση. Βασίζεται σε συγκρίσεις του γενετικού υλικού οι οποίες δεν αφήνουν περιθώρια αμφισβήτησης των αποτελεσμάτων. Η πιο πιθανή πηγή μετάδοσης είναι η νυχτερίδα», αναφέρει ο καθηγητής. Η έκθεση ενός ανθρώπου στον ιό λοιπόν θα μπορούσε να γίνει κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες όπως για παράδειγμα κάποιος να αγγίξει μια επιφάνεια με σταγονίδια από μια νυχτερίδα που έφερε τον ιό.
Ο κ. Παρασκευής εξηγεί πως «οι ιοί, οι μικροοργανισμοί, υπάρχουν σε εκατομμύρια διαφορετικά ήδη στο ζωικό βασίλειο, εκατομμύρια έτη που υπάρχει ο κόσμος, τα ζώα τα φυτά. Επειδή ο άνθρωπος ζει στο φυσικό περιβάλλον και αλληλοεπιδρά είτε με τα ζώα είτε με τα φυτά είναι λογικό να έχουμε μεταδόσεις αυτών των παθογόνων οργανισμών από τα ζώα στους ανθρώπους. Και εάν ένας τέτοιος ιός μπορεί να μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο τότε μπορεί να προκαλέσει μια επιδημία όπως το παράδειγμα του κορονοϊού. Αντίστοιχο παράδειγμα είναι αυτό του 2003 με το νέο SARS, ή περίπου 10 χρόνια μετά με το MERS από τις καμήλες. Άλλο παράδειγμα είναι η γρίπη των πτηνών. Είναι δηλαδή ιοί που είναι πολύ συχνοί στα ζώα και που μπορούν να μεταδοθούν και στους ανθρώπους αν υπάρχουν οι συνθήκες εκείνες. Σε πολλές περιπτώσεις οι ιοί δεν έχουν επιπτώσεις στα ζώα».
Ο κορονοϊός είναι συχνός στις νυχτερίδες και δεν είναι κάτι που συμβαίνει για πρώτη φορά δηλαδή η μετάδοση στον άνθρωπο. Είναι κάτι που συμβαίνει αρκετά συχνά. Οι ιοί γενικά μεταλλάσσονται δηλαδή αλλάζουν το γενετικό τους υλικό. Είτε οι ιοί που μολύνουν τον άνθρωπο είτε τα ζώα. Είναι μια φυσική διαδικασία και σχετίζεται με τον τρόπο που πολλαπλασιάζονται. Επίσης το τι είναι αυτό που κάνει έναν ιό να προσβάλλει τον άνθρωπο, έγκειται στην πολύπλοκη αλληλεπίδραση ανθρώπου - ζώου . Αν ένας ιός έχει τα χαρακτηριστικά εκείνα που να του δίνουν τη δυνατότητα, μπορεί να πολλαπλασιαστεί στον ανθρώπινο οργανισμό. Και αυτά τα χαρακτηριστικά είναι αρκετά.
«Όλα τα παθογόνα δεν μπορούν να μολύνουν ή να πολλαπλασιαστούν στον άνθρωπο γιατί για παράδειγμα δεν παρουσιάζουν τη χημική συγγένεια με τα κύτταρα - στόχους ή λόγω του ότι έχουν προσαρμοστεί σε ένα αρκετά διαφορετικό είδος, καθώς τα ζώα παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές με τον άνθρωπο. Επίσης μπορεί οι ιοί να μην μπορούν εύκολα να προσαρμοστούν καθώς δεν παρουσιάζουν μεγάλη συγγένεια με τους βιολογικούς μηχανισμούς των ανθρώπων και συνεπώς δύσκολα θα τον προσβάλλουν», συνεχίζει ο κ. Παρασκευής.
«Θα λέγαμε λοιπόν ότι έτυχε ο συγκεκριμένος ιός να μπορεί να μεταδοθεί σε ανθρώπους και επίσης έτυχε αυτός ο ιός να μπορεί να μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο και να προκαλεί αυτή την επιδημία. Ο άνθρωπος εκτίθεται σε πολύ περισσότερα παθογόνα αλλά αυτά που τυγχάνει να μπορούν να τον προσβάλλουν είναι ένα μικρό ποσοστό».
Αναχαίτιση του ιού
Σχετικά με τη σύγκριση του νέου κοροναϊού με τους δύο προηγούμενους, αυτό που σημειώνεται είναι ότι δεν χρειάζεται κανένας πανικός. Σύμφωνα με τον καθηγητή, «Αν και τότε είχαμε ένα σημαντικό αριθμό θανάτων, επειδή λήφθηκαν γρήγορα μέτρα προφύλαξης τα οποία εφάρμοσε η διεθνής κοινότητα, καταφέραμε να περιορίσουμε τον αριθμό των κρουσμάτων στην περιοχή της Κίνας. Άρα λοιπόν τα μέτρα που ανακοινώθηκαν και σ αυτή τη συγκυρία και μπορεί να ακούγονται απλοϊκά, είναι ιδιαίτερα σημαντικά κι αναμένεται να είναι αποτελεσματικά. Μέτρα όπως το να παραμείνει κάποιος στο σπίτι όταν εμφανίζει συμπτώματα ή να προσπαθεί να μην εκθέτει σε κίνδυνο μετάδοσης τους άλλους, όπως πχ με το φτάρνισμα, το να τηρούμε τη σωστή υγιεινή χεριών ή το να υπάρχει υψηλό επίπεδο ενημέρωσης . Η απομόνωση ενός κρούσματος και η έγκαιρη διάγνωση, συμβάλλουν στο σημαντικό περιορισμό της διασποράς. Αυτό που παίζει σημαντικό ρόλο λοιπόν είναι τα μέτρα προστασίας, η γνώση που έχουμε και όταν περιορίσουμε τη διασπορά η εξάπλωση θα σταματήσει να υπάρχει».
Ακόμη και η σημερινή εξάπλωση εκτός Κίνας, δε σημαίνει ότι δεν μπορεί να περιοριστεί η διασπορά του ιού. Η διεθνής κοινότητα δεν εφησυχάζει κι έχει ένα υψηλό επίπεδο δραστηριότητας για να ανιχνεύσει γρήγορα πιθανά κρούσματα και ξέρει πώς να διαχειριστεί όσους έχουν προσβληθεί.
Μπορούμε να μιλάμε ότι σε ένα εύλογο χρονικό διάστημα θα έχει ολοκληρωθεί αυτός ο κύκλος του ιού; Θα το δούμε από την μείωση της αύξησης των κρουσμάτων; «Αυτό είναι το αναμενόμενο σενάριο. Κάποια στιγμή θα παρουσιαστεί μείωση των κρουσμάτων και σιγά σιγά θα τελειώσει. Αυτή τη στιγμή είμαστε βέβαια στην αυξητική περίοδο των κρουσμάτων» επισημαίνει ο κ. Παρασκευής.
Συμπληρώνει ακόμη πως το αν θα εκδηλωθεί βλάβη στον οργανισμό αυτό έχει να κάνει σε μεγάλο βαθμό με τον ίδιο τον οργανισμό του ανθρώπου. Οι ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού είναι αυτές που παρουσιάζουν τα πιο βαριά συμπτώματα. Από κει και πέρα μπορούν να αντιμετωπιστούν, ενώ όπως αναφέραμε τα μέτρα προστασία αποτελούν την καλύτερη θωράκιση του πληθυσμού.
«Υπάρχει σημαντική γνώση και εμπειρία σε όλους τους επαγγελματίες υγείας αδιαμφισβήτητα και όλα αυτά μας οδηγούν στη σκέψη ότι με τη συνέργεια όλων μας θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε και την συγκεκριμένη επιδημία», αναφέρει ο καθηγητής.
*Δημήτριος Παρασκευής BSc, MSc, PhD, Αναπληρωτής Καθηγητής Επιδημιολογίας – Προληπτικής Ιατρικής, Εργαστήριο Υγιεινής Επιδημιολογίας και Ιατρικής Στατιστικής, Ιατρική Σχολή, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών.
news247.gr
